Wat is rPET plastic?

De maatschappelijke benadering van afvalbeheer en recycling is in de loop der jaren sterk geëvolueerd, met meer aandacht voor duurzaamheid, een circulaire economie en recyclebare materialen. Plastic drinkflessen zijn een belangrijk voorbeeld, waarbij de laatste jaren bijzondere aandacht is besteed aan het gebruik van duurzamere materialen voor deze verpakkingen, zoals rPET-plastic.

Inzicht in PET- en rPET-plastic

Om te begrijpen wat rPET is, moeten we eerst PET (polyethyleentereftalaat) begrijpen, het materiaal waarvan rPET afkomstig is.

PET is naast HDPE (polyethyleen met hoge dichtheid) een van de meest gebruikte materialen voor het maken van plastic drankverpakkingen. De veelzijdigheid en duurzaamheid van het materiaal maken het ook een populaire keuze voor een aantal andere toepassingen, vooral in verpakkingen.

PET wordt geproduceerd met behulp van aardolie, een fossiele brandstof, en er is een kwart liter olie nodig om één enkele literfles van nieuw plastic te maken. Als je bedenkt dat er per minuut meer dan een miljoen plastic flessen worden verkocht, zijn er enorme hoeveelheden olie nodig om de vraag bij te houden.

rPET daarentegen is gerecycled PET. Het is dus PET dat al minstens één keer is gebruikt, gerecycled en opnieuw in gebruik genomen. Zodoende is het een duurzamere vervanging voor de grondstoffen van nieuw PET bij de productie van nieuwe drankverpakkingen. Vergeleken met nieuw PET heeft rPET een kleinere ecologische voetafdruk en 79% minder uitstoot van broeikasgassen.

Een enkele PET-fles kan minimaal zeven keer worden gerecycled, maar door te decontamineren kan dit tien of twintig keer – misschien zelfs vaker.

Groeiende vraag naar rPET-plastic

De netto vraag naar PET in de Europese Unie (met 27 lidstaten) en het Verenigd Koninkrijk werd geschat op 5,1 miljoen ton in 2020 – waarvan 3 miljoen ton afkomstig was van de zuivere PET-productie, 0,8 miljoen ton van de invoer en 1,3 miljoen ton van de productie van rPET. De gegevens laten een lichte verschuiving zien van nieuwe productie en invoer naar rPET-productie – met een stijging van 3,8% van de rPET-productie, en een daling van 2,7% van het aanbod van nieuwe PET-productie.

Ongeveer 54% van alle PET-producten zijn drankflessen. In 2020 werden in de EU27+VK naar schatting 3,6 miljoen ton PET-flessen op de markt gebracht, een stijging van bijna 6% ten opzichte van 2018.

De vraag naar voedselveilig rPET (dat wil zeggen dat het materiaal van de fles in aanraking komt met voedsel of drank dat wordt ingenomen) voor de productie van flessen overtreft in feite het aanbod. Er zou een uitbreiding van de recyclingcapaciteit van deze kwaliteit nodig zijn (bijvoorbeeld door geavanceerde mechanische recycling), alsmede een toename van het aanbod van ingezamelde PET-flessen van voldoende kwaliteit om aan deze capaciteit te voldoen.

Het maken van voedselveilig rPET-plastic

 Als rPET wordt gebruikt voor de productie van drankflessen, is het essentieel dat het voldoet aan de normen voor contact met levensmiddelen. Hier gelden strenge normen en procedures voor elk onderdeel van het proces, van de behandeling van de te recyclen PET-flessen tot het onderhoud van de machines die ze vermalen en versnipperen om er rPET van te maken.

“Om bij de productie van rPET die mooie kringloop voor de circulaire economie te creëren, moeten we er in de Europese Unie voor zorgen dat niet meer dan 5% van de materialen die niet met levensmiddelen in aanraking komen, in het proces terechtkomen. En we moeten ervoor zorgen dat de flessen van PET-plastic die we recyclen in de best mogelijke staat zijn voordat ze de flessenvermaler ingaan.” – Frédéric Durand, Hoofd van TOMRA Sorting in Frankrijk

“We hebben de verantwoordelijkheid om onzuiverheden eruit te halen,” vervolgt hij. Het etiket is een vorm van verontreiniging. De dop is verontreiniging, hoewel dit per polymeertype kan worden weggesorteerd. We moeten de flessen ook voorwassen, niet alleen om de resten van de drank die erin zat te verwijderen, maar ook om er zeker van te zijn dat er niets schurend op zit, zoals zand of zelfs stof. Deze kunnen de messen van de slijpmachine heel snel bot maken. Dan is er nog de vermaler zelf. We moeten er zeker van zijn dat de messen goed werken en dat er geen schade is, want uiteindelijk willen we zoveel mogelijk consistentie in de korrelgrootte en -verdeling.”

Hoe wordt rPET-plastic gemaakt?

Het proces begint met het sorteren, wassen en drogen van de flessen en het verwijderen van de etiketten, klaar om er plastic flakes van te maken. Ze worden gemalen, gezeefd en gesorteerd voordat ze hun eerste kwaliteitscontrole ondergaan. Hoe nauwkeuriger de materialen worden gesorteerd in een voorsorteer- en flake-sorteerfase, hoe schoner de materiaalstromen zijn die eruit ontstaan (bijvoorbeeld sorteren in lichtblauw PET). De nieuwste sorteertechnologieën maken deze scheiding mogelijk en dragen bij aan de kwaliteit van het gerecyclede materiaal.

Als deze eerste stap voltooid is, kunnen die flakes een aantal toepassingen krijgen. De voorkeursoptie voor deze flakes is om er na recycling nieuwe flessen van te maken. Andere toepassingen zijn vezels, dienbladen, tapijten of andere producten, maar het gebruik van de flessenflakes voor een andere toepassing is “downcycling”. Dat wil zeggen het recyclen van de materialen in een product dat niet gemakkelijk gerecycled kan worden, zodat die materialen de kringloop van het recyclen van grondstoffen verlaten. Als het de bedoeling is drinkflessen te produceren en een gesloten kringloop te bereiken, zijn er nog twee belangrijke fasen.

In fase twee begint de productie van rPET-plastic. In een proces dat bekendstaat als “amorfe gegranuleerde extrusie” worden kleine plastic cilindervormige korrels gemaakt van 2 mm bij 6 mm. (Deze fase is meestal alleen voor verpakkingen zoals bakjes en flessen, of in een enkel geval vezels.)

In de laatste fase wordt de viscositeit van het materiaal verhoogd, zodat het geschikt is voor het beoogde gebruik. Flessen voor plat water hebben bijvoorbeeld een andere dichtheid nodig dan flessen voor koolzuurhoudende dranken – de laatste hebben een opslag nodig die geschikt is voor de hogere druk van het koolzuur.

Dit onderdeel van het proces, en de uiteindelijke decontaminatie, vindt plaats in een vacuümreactor gedurende zeven uur bij 200 graden Celsius.

Rol van statiegeldregelingen bij de productie van rPET-kunststof

Een statiegeldsysteem is een manier om het terugbrengen van drankverpakkingen bij een emballage-automaat te stimuleren door bij aankoop van een drankje een klein bedrag aan statiegeld te heffen, dat wordt terugbetaald als de verpakking wordt teruggebracht voor recycling. Statiegeldregelingen worden gewoonlijk ingevoerd via overheidswetgeving, en er zijn momenteel ongeveer 40 regio’s over de hele wereld die dergelijke systemen toepassen.

Het inzamelen van materialen via een statiegeldsysteem kan een aantal voordelen hebben. Eerst en vooral kan een statiegeldsysteem helpen een gestage aanvoer van PET-materialen te leveren om de groeiende wereldwijde vraag naar rPET bij te houden.

TOMRA onderzocht de effecten van goed functionerende statiegeldsystemen en ontdekte dat het hiermee mogelijk is om inzamelpercentages van meer dan 90% te bereiken. Als er 100 nieuwe PET-flessen worden geproduceerd, worden 90 van die 100 flessen ingezameld en kunnen 208 nieuwe flessen worden gemaakt met gerecyclede inhoud (uitgaande van een recyclingpercentage van 75% van alle PET-drankverpakkingen in een gesloten kringloopsysteem met meerdere hergebruikcycli). Ter vergelijking: op markten zonder statiegeld werden er voor elke 100 geproduceerde nieuwe PET-flessen 49 ingezameld en slechts 60 nieuwe flessen met gerecyclede inhoud gemaakt.

Een ander voordeel van een statiegeldsysteem is dat de materialen meestal schoner en van hogere kwaliteit zijn omdat ze apart worden ingezameld, waardoor onzuiverheden van andere soorten afval, die de recycling ingewikkelder of duurder zouden kunnen maken, worden vermeden. Frédéric Durand legt uit dat het materiaalverlies door onzuiverheden bij het inzamelen van PET via een statiegeldretoursysteem kan oplopen tot maximaal 5-6%.

Deze minimale vervuiling betekent ook dat materialen die via een statiegeldsysteem worden ingezameld en verwerkt (in vergelijking met huis-aan-huis -inzameling) een grotere waarde hebben. PET dat op deze manier wordt ingezameld is naar schatting 40% meer waard dan die via huis-aan-huissystemen.

Gebruik van gerecyclede inhoud stimuleren

Het vaststellen van minimumpercentages voor gerecycled PET zou een signaal aan de markten zijn dat de vraag naar gerecycled materiaal consistent zal zijn, wat de waarde ervan zou helpen stabiliseren. Een aantal markten heeft richtlijnen ingevoerd met doelstellingen voor het opnemen van gerecyclede inhoud in PET-flessen.

In de Europese Unie bevat de Single-use plastic richtlijn mandaten voor gerecyclede inhoud voor plastic drankverpakkingen, met als doelstelling 25% gerecyclede inhoud in PET-flessen in 2025 en 30% voor alle plastic flessen in 2030.

In Californië stelt een ambitieuze wet inzake gerecyclede inhoud als doel dat plastic drankverpakkingen waarop statiegeld wordt geheven in 2022 15% gerecyclede inhoud moeten bevatten, in 2025 25% en in 2030 50%.

Een groeiende vraag naar rPET-kunststof

We hoeven maar naar enkele van ‘s werelds grootste merken te kijken om het groeiende belang van en de vraag naar rPET te begrijpen.

Waterflessen van het Britse watermerk Buxton (een dochteronderneming van Nestlé) worden nu volledig van rPET gemaakt, en Nestlé Waters UK zei onlangs op Radio 4 dat de overstap naar rPET bijdraagt aan de vermindering van de CO2-uitstoot in de hele toeleveringsketen.

Ondertussen kondigde Coca-Cola aan dat haar flessenwater Dansai, dat in de VS en Canada wordt verkocht, deze zomer in 100% rPET-flessen wordt uitgebracht. PepsiCo is een ander merk dat rPET-verplichtingen is aangegaan en ernaar streeft zijn Britse kant-en-klare drankflessen tegen eind 2022 om te schakelen naar 100% rPET-plastic.

Waardevolle hulpbronnen beschermen

“Als we de hulpbronnen van de planeet willen redden, moeten we gebruiken wat we hebben geproduceerd. PET is een materiaal dat deze circulaire economie echt mogelijk maakt, met het potentieel om steeds opnieuw gerecycled te worden: maak van flessen nieuwe flessen, van bakjes nieuwe bakjes en van vezels nieuwe vezels, zoveel als we kunnen. Wanneer van PET-flessen vezels, tapijten en andere toepassingen worden gemaakt, kan het PET-materiaal niet meer gemakkelijk worden gerecycled; het verlaat de kringloop. Het bereiken van circulariteit bij vezels en bakjes zal ook de vraag naar het gebruik van PET-flessen voor deze toepassingen verminderen,” legt Frédéric Durand van TOMRA uit. “PET-flessen kunnen steeds weer worden gerecycled tot nieuwe flessen, als een doorlopend proces. Om dit op de grootste schaal mogelijk te maken moeten we ons inzamelingspercentage verhogen, en de kwaliteit van wat we inzamelen verhogen.”

Hij besluit: “Natuurlijk zullen bedrijven materialen tegen de laagste prijs willen kopen en ze moeten er ook voor zorgen dat ze een constante aanvoer hebben van de materialen van hun keuze. Maar drankenproducenten zijn zich er steeds meer van bewust dat hun consumenten en hun investeerders milieubewuster zijn dan ooit en dat zal ongetwijfeld hun aanpak beïnvloeden.”